Akut Dağ Hastalığı (ADH) Nedir?

Yükseklerde Başlayan Sessiz Tehlike

Dağcılığın romantik atmosferi, zirveye ulaşmanın heyecanı kadar; dikkatli olunması gereken hayati riskleri de barındırır. Bunların başında ise en yaygın irtifa rahatsızlığı olan Akut Dağ Hastalığı (ADH) gelir. Genellikle 2.500 metre üzerindeki faaliyetlerde görülür ve her seviyedeki dağcıyı etkileyebilir.

📌 Bu Hastalık Nedir?

Akut Dağ Hastalığı, vücudun düşük oksijen seviyelerine karşı uyum sağlayamaması sonucu gelişen fizyolojik bir rahatsızlıktır.
Atmosfer basıncının azalmasıyla birlikte havadaki oksijen yoğunluğu da düşer. Vücut bu koşullara "aklimatizasyon" (irtifaya uyum) yoluyla adapte olmaya çalışır. Ancak bu süreç yeterli olmazsa ADH ortaya çıkar.

ADH, ilerleyici bir hastalıktır. Hafif belirtilerle başlayabilir; ancak zamanında müdahale edilmezse ciddi irtifa hastalıklarına (HACE, HAPE) dönüşebilir.

🧭 Belirtileri Nelerdir?

Akut Dağ Hastalığı'nın tipik belirtileri şunlardır:

• Şiddetli ve sürekli baş ağrısı

• Bulantı, kusma

• İştahsızlık

• Yorgunluk, halsizlik, performans düşüklüğü

• Uykusuzluk veya kesintili uyku

• Baş dönmesi, sersemlik hissi

📍 Not: ADH tanısı için, 2500 m üzeri bir yükselme sonrasında bu belirtilerden en az ikisinin görülmesi yeterlidir.

🧗‍♀️ Bu Hastalık Nasıl Başımıza Gelir?

ADH, genellikle şu durumlarda görülür:

• Çok hızlı irtifa kazanımı

• Yetersiz dinlenme / aklimatizasyon süresi

• Yüksek irtifaya ilk kez çıkma

• Daha önce ADH geçirmiş olmak (duyarlılık)

• Yorgunluk, sıvı kaybı, alkol tüketimi gibi ek stres faktörleri

Örneğin, bir dağcı 1.000 metreden doğrudan 3.000 metreye ulaşır ve aynı gün faaliyet yapmaya çalışırsa ADH riski son derece yüksektir.

🚨 Başımıza Gelirse Ne Yapmalıyız?

ADH tedavisi basit ama hayati birkaç adıma dayanır:

🔽 1. Hemen Dinlen

Fiziksel aktiviteyi durdur, kamp kur ve dinlen. Yüksekliğe çıkmaya devam etmek tehlikelidir.

💧 2. Bol Su Tüket

Dehidrasyon belirtileri ADH ile karışabilir. Yeterli sıvı alımı önemlidir.

🩺 3. Semptomlar Devam Ederse Alçala

İlk 24 saatte iyileşme olmazsa, 500–1.000 metre irtifa düşüşü genellikle hızlı iyileşme sağlar.

💊 4. Gerekirse İlaç Kullan

Doktor önerisiyle acetazolamide (Diamox) veya ağrı kesici ilaçlar semptomları hafifletebilir. Ancak bu, tırmanışa devam etmek için bir gerekçe değildir.

✅ Gelmemesi İçin Ne Yapmalıyız?

ADH’den korunmak mümkündür. İşte önleyici öneriler:

🕓 1. Yavaş Yüksel

İdeal olarak 2.500 metreden sonra her 600-800 metrede bir geceleme yapılmalıdır. "Yükseğe çık, alçakta uyu" prensibi önemlidir.

🛑 2. Aşırı Efor ve Hızdan Kaçın

İlk günlerde ağır faaliyetlerden kaçınılmalıdır. Vücut zamanla adapte olur.

💧 3. Susuz Kalma, Alkol Tüketme

Sıvı kaybı ve alkol, ADH riskini artırır.

🩺 4. Riskli Bireylerde İlaç Önlem

Daha önce ADH geçiren bireyler, doktor kontrolünde önleyici dozda Diamox kullanabilir.

🏕️ Sonuç: Zirveye Sağlıkla Ulaşmak İçin Bilinç Şart

Akut Dağ Hastalığı hafife alınacak bir yorgunluk hali değildir. Basit önlemlerle önlenebilir; ancak dikkate alınmadığında çok daha ağır tabloların başlangıç noktası olabilir.

Unutma: Dağda hızlı olan değil, doğru planlayan kazanır.